Λέιζερ ματιών: Διαθλαστική χειρουργική - Lasik

Όλο και περισσότερoι νέοι και νέες, από 20-40 ετών, αλλά και άτομα μεγαλύτερα σε ηλικία, ζητούν να απαλλαγούν από τα γυαλιά τους ή τους φακούς επαφής. Δεν είναι μόνο θέμα αισθητικής, ούτε πολυτέλεια. Πολλοί παρουσιάζουν δυασανεξία στη χρόνια χρήση των φακών επαφής, τα δε γυαλιά εμποδίζουν σε διάφορες δραστηριότητες (πχ σπορ, διάφορα επαγγέλματα). Ατομα με υψηλή μυωπία ή υπερμετρωπία έχουν απόλυτη εξάρτηση από τα γυαλιά ή τους ΦΕ και χωρίς αυτά δεν μπορούν να δουν καθόλου. Στο άρθρο απαντώνται και αναλύονται όλα τα σημαντικά ερωτήματα δια στόματος δύο χειρούργων - οφθαλμιάτρων.



Γιατί να καταφύγει κάποιος στο laser; Ποια προβλήματα μπορούν να διορθωθούν και τι έχει να του προσφέρει;

Οι επεμβάσεις με laser αποτελούν ένα μόνο, μεγάλο, μέρος της διαθλαστικής χειρουργικής. Σκοπός είναι η ελάττωση και εξάλειψη προβλημάτων όπως η μυωπία, ο αστιγματισμός, η υπερμετρωπία και, με κάποιους συμβιβασμούς, η πρεσβυωπία. Απώτερος στόχος είναι η ελάττωση της εξάρτησής μας από οπτικά βοηθήματα, από γυαλιά δηλαδή και φακούς επαφής. Αυτή η ελευθερία είναι ακριβώς το όφελος και το κίνητρο. Και δεν μιλάμε βέβαια μόνο για το ψυχολογικό πλεονέκτημα της μη εξάρτησης, το να μην ψάχνουμε τα γυαλιά μας ή τα υγρά των φακών. Εξαλείφεται και η πιθανότητα αλλεργίας, ξηροφθαλμίας ή μόλυνσης από τους φακούς και τα υγρά τους. Το οπτικό πεδίο δεν έχει τους περιορισμούς που επιβάλλουν τα γυαλιά.

Η δική σας εμπειρία τι λέει; Τι οδηγεί τους «ασθενείς» σας στο «νυστέρι»;

Συνήθως είναι η αίσθηση ότι κουράστηκαν, ότι δεν αντέχουν πια γυαλιά και φακούς. Ότι θέλουν να βλέπουν στη θάλασσα ή στα σπορ. Οι Έλληνες ασθενείς έχουν πάντα κάποιον υγιή πρακτικό λόγο που θέλουν να υποβληθούν σ’αυτήν την επέμβαση. Πολύ συχνά περιμένουν να κάνει κάποιος γνωστός τους πρώτα. Σε άλλες χώρες μπορεί να τους ωθεί και η μαγεία της νέας τεχνολογίας ή απλά μία οικονομική μελέτη, πόσα χρήματα θα εξοικονομήσουν μην αγοράζοντας γυαλιά ή φακούς για τόσα χρόνια. Σε ό,τι αφορά το «νέα» βέβαια, πρέπει να πούμε ότι η επέμβαση αυτή γίνεται εδώ και 20 χρόνια. Έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που θα μπορούσε κάποιος να τη θεωρήσει πειραματική. Στη χώρα μας το κοινό έχει καθυστερήσει συγκριτικά (με ΗΠΑ, Καναδά , Ισπανία, Βρετανία κ.α.) να την υιοθετήσει.

Ποιες τεχνικές laser υπάρχουν; Ποιες οι διαφορές τους;

Ο σκοπός των επεμβάσεων αυτών είναι να αλλάξουμε το σχήμα του κερατοειδούς και την ισχύ του ως φακού. Ο κερατοειδής είναι το διαφανές πρόσθιο κεντρικό τοίχωμα του βολβού του οφθαλμού, πάνω στο οποίο «κάθεται» ο φακός επαφής. Στη μυωπία τον κάνουμε λιγότερο ισχυρό, στην υπερμετρωπία περισσότερο, στον αστιγματισμό αποκαθιστούμε τη σφαιρικότητά του. Δύο κατηγορίες επεμβάσεων μπορούμε να διακρίνουμε: το LASIK και τις λεγόμενες επιφανειακές σμιλεύσεις (PRK, LASEK, epiLASIK). Η διαφορά είναι ότι στο LASIK γίνεται μία ελεγχόμενη τομή, σχηματίζεται ένα flap, κάτω από την επιφάνεια του κερατοειδούς, και η σμίλευση με το laser γίνεται λίγο πιο βαθιά στον κερατοειδή. Η αποκατάσταση της όρασης γίνεται πιο γρήγορα με το LASIK (βλέπει κανείς αρκετά καθαρά για να οδηγήσει μετά από λίγες ώρες) και υπάρχουν ορισμένα διαθλαστικά σφάλματα, όπως η υπερμετρωπία και ο υψηλός αστιγματισμός που διορθώνονται καλύτερα με LASIK. Το flap τώρα μπορεί να σχηματιστεί με τον συμβατικό τρόπο ή με ένα άλλο νέο laser, το λεγόμενο Intralase, στο οποίο έχουμε και τη μεγαλύτερη πείρα από τις ελληνικές ομάδες. Το laser αυτό προσφέρει ένα αξιόπιστα λεπτό flap, όσο είναι «περίεργος» κι αν είναι ο κερατοειδής στον οποίο εφαρμόζεται. Κατά τα άλλα οι επιφανειακές σμιλεύσεις υπερέχουν καθότι λιγότερο παρεμβατικές.

Ποιο είναι ο ιδανικός υποψήφιος για την επέμβαση; Ποιοι πρέπει να την αποφύγουν;

Δεν είναι όλοι οι διοπτροφόροι υποψήφιοι. Γίνεται ένας προέλεγχος, που περιλαμβάνει αρκετές εξετάσεις. Αυτές αξιολογούν τη σταθερότητα του κερατοειδούς και την ικανότητά του να δεχθεί μία σμίλευση / λέπτυνση ή και μία τομή χωρίς να χάσει το φυσιολογικό του σχήμα. Μετράται το πάχος του κερατοειδούς, η τοπογραφία μπορεί να αποκαλύψει τους οφθαλμούς εκείνους που δε θα ήταν σώφρον να υποβληθούν σε επέμβαση, γίνεται και μία μελέτη wavefront που δείχνει σε ποιους θα είχε νόημα μία εξατομικευμένη επέμβαση (customized ablation). Και άλλες βέβαια πολλές εξετάσεις, μέτρηση ξηροφθαλμίας, μέτρηση της κόρης, της πίεσης, βυθοσκόπηση, ένας υπερπλήρης οφθαλμολογικός έλεγχος.

Τι περιλαμβάνει η προεγχειρητική διαδικασία;

Πολλές από τις εξετάσεις επαναλαμβάνονται και την ημέρα της επέμβασης. Υπ’όψιν ότι πριν τις τελικές μετρήσεις και την επέμβαση δεν πρέπει να έχουν φορεθεί μαλακοί φακοί για μία εβδομάδα τουλάχιστον, σκληροί για τέσσερις.

Κατά τη διάρκεια της επέμβασης χρειάζεται νάρκωση;

Η μόνη νάρκωση που χρησιμοποιείται στην επέμβαση είναι κολλύριο, σταγόνες, όλοι όσοι έχουν εξετασθεί από οφθαλμίατρο έχουν δεχθεί τέτοιες σταγόνες. Δεν χρειάζεται άλλη μορφή νάρκωσης.

Πόσο διαρκεί η επέμβαση; Πόσες επισκέψεις χρειάζονται;

Η επέμβαση αυτή καθ’εαυτή διαρκεί 15-20 λεπτά. Τόση ώρα περνά ο ασθενής μέσα στη χειρουργική αίθουσα. Αφού τελειώσει, αφενός θα πρέπει να δοθούν οδηγίες, αφετέρου να εξετάσουμε τους οφθαλμούς πάλι πριν φύγει για το σπίτι. Συνολικά για τον ασθενή εκείνη την ημέρα, εξετάσεις, επέμβαση, οδηγίες, τελικός έλεγχος είναι περίπου 1 ½ ώρα. Μετεγχειρητικώς παρακολουθείται την επόμενη μέρα, μία εβδομάδα μετά, στον ένα μήνα, στους 3, στους 6 μήνες και στον χρόνο.

Πόσο διαρκεί η ανάρρωση και ποιες είναι οι οδηγίες στους ασθενείς σας; Ποια προβλήματα (side effects) πιθανώς να παρουσιαστούν;

Μετά το LASIK, υπάρχει μία αίσθηση άμμου στο μάτι για μία-δύο ώρες, με to LASEK αίσθηση καύσου τις πρώτες ώρες. Μέχρι τον μήνα πρέπει να θυμάται κανείς ότι έχει κάνει επέμβαση (πριν κάνει μπάνιο στην θάλασσα ή πριν μπορέσει να τρίψει τα μάτια άφοβα για παράδειγμα). Ένα αντιβιοτικό και ένα αντιφλεγμονώδες κολλύριο που δίνονται πρέπει να τα χρησιμοποιεί ο ασθενής με ευλάβεια κατά το πρόγραμμά τους. Δύο πράγματα πρέπει να αποφεύγονται στην αρχή, επαφή και βρέξιμο. Το λούσιμο για παράδειγμα γίνεται όπως στο κομμωτήριο ενώ στον ύπνο χρησιμοποιείται προστατευτική μάσκα. Εάν ένα μάτι που υπεβλήθη σε LASIK τριφτεί, ενδέχεται να προκληθούν κάποιες ρυτιδώσεις στο flap οι οποίες χρειάζονται κάποια επέμβαση πάλι για να αντιμετωπιστούν. Ή μπορεί να συμβεί μία φλεγμονή, που να χρειαστεί μία πολύ σύντομη πράξη για να λήξει συντομότερα εάν δεν ανταποκρίνεται στα κολλύρια. Σε γενικές γραμμές τα περισσότερα προβλήματα αντιμετωπίζονται, τόσο καλύτερα όσο νωρίτερα παρουσιαστεί ο ασθενής.

Είναι ασφαλές; Στο ίντερνετ και τη βιβλιογραφία υπάρχουν πολλές πληροφορίες για μη αναστρέψιμες βλάβες μετά την εγχείρηση!
Δύο είναι οι χειρότερες επιπλοκές: τις πρώτες ημέρες, μία μόλυνση. Μακροπρόθεσμα, κάτι πολύ σπάνιο που λέγεται εκτασία και χρειάζεται σκληρούς φακούς ή άλλη επέμβαση για να διορθωθεί. Κάποια μάτια κινδυνεύουν να πάθουν εκτασία περισσότερο από άλλα ένας έμπειρος χειρουργός μπορεί να το δει στον προεγχειρητικό έλεγχο. Σε ό,τι αφορά την μόλυνση τώρα, η πιθανότητα να συμβεί είναι 1/5000 και τις περισσότερες από αυτές τις φορές εφόσον την δούμε εγκαίρως δεν αφήνει κάποια ουλή που να επηρεάζει την όραση. Βέβαια, όπως και με τις μολύνσεις από τους φακούς επαφής, εάν συμβεί κάποια κεντρική μόλυνση, με κάποιο πολύ επιθετικό μικρόβιο που δεν ανταποκρίνεται στα αντιβιοτικά και το κυριότερο αν καθυστερήσει ο ασθενής να παρουσιαστεί, εκεί μπορεί η καλύτερη δυνατή όραση να ελαττωθεί.

Ποιο είναι το συνολικό κόστος;

Ένα μέσο κόστος στη χώρα μας κυμαίνεται γύρω στις 3 με 4 χιλιάδες ευρώ ανάλογα με τον τύπο της επέμβασης. Δεν χρειάζονται για παράδειγμα όλοι το Intralase, το οποίο ανεβάζει το κόστος. Περιλαμβάνεται συνήθως η παρακολούθηση για τουλάχιστον έναν χρόνο, επίσης το κόστος μιας πιθανής επανεπέμβασης. Η πιθανότητα να μείνει κάποια μικρή υπολειπόμενη διαθλαστική ανωμαλία είναι πολύ μικρή, σε μας κάτω του 1%, αλλά φυσικά δεν χρεώνεται ο ασθενής στην περίπτωση που ενοχλεί και γίνει μια μίνι-επέμβαση πάλι.

Εσείς έχετε κάνει laser ή θα εμπιστευόσασταν την επέμβαση για κάποιο συγγενικό σας πρόσωπο;

Έχω κάνει επέμβαση σε πολλούς πολύ κοντινούς συγγενείς. Ο ίδιος δεν τη χρειάζομαι, αλλά θα την έκανα ευχαρίστως. Το προφίλ ασφαλείας είναι τέτοιο που ξεπερνά κανείς εύκολα τις φοβίες του τύπου «στους συγγενείς του γιατρού συμβαίνουν όλα». Για τη χώρα μας μπορώ να πω έχοντας προσωπική πείρα από ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο ότι το επίπεδο της διαθλαστικής χειρουργικής που μπορεί να βρει ο ενημερωμένος ασθενής είναι υψηλότερο. Δεν υπάρχουν οι περιορισμοί του FDA που καθυστερούν την πρόσβαση των αμερικανών σε καλύτερα μηχανήματα, δεν υπάρχει η παντοκρατορία του marketing των μεγάλων εταιρειών που επηρεάζει ποια τεχνολογία θα χρησιμοποιήσει ο χειρουργός ( και που δεν είναι εκεί πάντα η καλύτερη...). Δεν επιτρέπεται και η ιατρική διαφήμιση, μερικές ιστοσελίδες αμερικανών συναδέλφων είναι κραυγαλέες για παράδειγμα και στερούνται σοβαρότητος. Σε γενικές γραμμές σήμερα ξέρουμε πολύ καλά ποιοι δεν θα έπρεπε να κάνουν την επέμβαση διόρθωσης της όρασης με laser. Γι’ αυτούς που είναι κατάλληλοι το τελικό αποτέλεσμα σε έμπειρα χέρια πολύ δύσκολα θα είναι χειρότερο από την όραση που έχει κανείς με γυαλιά ή με φακούς επαφής.

Χάρης Σ. Μπριλάκης, MD, MPH

Αναλυτικότερα 

ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ : ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΜΥΩΠΙΑΣ, ΥΠΕΡΜΕΤΡΩΠΙΑΣ, ΑΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟΥ ΜΕ LASER

ΕΙΣΤΕ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΣ-Η ΓΙΑ ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ;
Ο προεγχειρητικός έλεγχος από το χειρουργό Οφθαλμίατρο γίνεται στην αρχή στο ιατρείο και μετά στο Κέντρο της Διαθλαστικής Χειρουργικής, όπου θα γίνει και η επέμβαση. Εκεί γίνεται η τοπογραφική μελέτη του κερατοειδούς με σύγχρονα μηχανήματα (Οrbscan), η παχυμετρία και άλλες ακριβείς μετρήσεις.
Στο ιατρείο γίνεται πλήρης οφθαλμολογική μελέτη με βυθοσκόπηση,σκιασκοπία, τονομέτρηση, μέτρηση της έκκρισης των δακρύων, και μετράται η αμμετρωπία που θα διορθωθεί. Μπορεί να χρειαστούν περισσότερες από μία μετρήσεις σε διαφορετικές επισκέψεις για να είμαστε σίγουροι για το διαθλαστικό σφάλμα, που θα διορθώσουμε. Δεν πρέπει να φοράτε φακούς επαφήςτουλάχιστον για δύο εβδομάδες, και για ένα μήνα, όταν πρόκειται για τορικούς αστιγματικούς φακούς.

Ανάλογα με το βαθμό της μυωπίας, αστιγματισμού ή υπερμετρωπίας, και λαμβάνοντας υπόψην όλες τις μετρήσεις και τα ευρήματα, ο Οφθαλμίατρος θα επιλέξει την καταλληλότερη μέθοδο για σας,Lasik ή PRK, ή μπορεί και να σας απογοητεύσει αν δεν είστε κατάλληλος-η για διαθλαστική επέμβαση.

ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΓΙΑ LASIK ΚΑΙ PRK

• Ηλικίες κάτω των 20 ετών και άνω των 60
• Ασταθής μυωπία (μυωπία που συνεχίζει να αυξάνεται τα τελευταία 2 χρόνια)
• Κερατόκωνος (πάθηση του κερατοειδούς, που προκαλεί υψηλό ανώμαλο αστιγματισμό)
• Λεπτός κερατοειδής, με πάχος μικρότερο από 500 μm. Μπορεί να οδηγήσει σε κερατεκτασία. Σε λεπτούς κερατοειδείς προτιμάται το PRK.
• Σοβαρή ξηροφθαλμία
• Γλαύκωμα
• Ερπητική κερατίτιδα, όταν υπάρχουν υποτροπές τα τελευταία 2 χρόνια
• Δυστροφίες του κερατοειδούς
• Εγκυμοσύνη και θηλασμός
• Χηλοειδή (ανωμαλίες επουλώσεως του δέρματος, προδιαθέτουν σε ανώμαλη ουλοποίηση του κερατοειδούς)
• Σακχαρώδης διαβήτης, σχετική αντένδειξη
• Αυτοάνοσα νοσήματα (ερυθηματώδης λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα, σύνδρομο Sjogren)

Με τους νέους μικροκερατόμους και με την πρόοδο της τεχνολογίας, έχουν ελαχιστοποιηθεί οι επιπλοκές του Lasik και εκαντοντάδες επεμβάσεις γίνονται καθημερινά με απόλυτη επιτυχία. Ας δούμε αναλυτικά, πώς γίνεται αυτή η μέθοδος, που πραγματικά έχει φέρει επανάσταση στο χώρο της διαθλαστικής χειρουργικής.Ονομάζεται έτσι από τα αρχικά των λέξεων Laser-Assisted in SΙtu Keratomileusis : σμίλευση του κερατοειδούς με Laser. 
Στη μυωπία το Laser εφαρμόζεται στο κέντρο του κερατοειδούς, ενώ στην υπερμετρωπία στην περιφέρεια.

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ LASIK

Το Lasik μπορεί να διορθώσει :

• Mυωπία μέχρι 10 διοπτρίες
• Υπερμετρωπία μέχρι 6 διοπτρίες
• Αστιγματισμό μέχρι 6 διοπτρίες
• Συνδυασμό των ανωτέρω

Η επέμβαση γίνεται μόνο με σταγόνες αναισθητικού κολλυρίου και είναι εντελώς ανώδυνη και γρήγορη.Επίσης δίνεται ένα ελαφρύ ηρεμιστικό μία ώρα πριν την επέμβαση, για να είναι χαλαρός ο ασθενής. Χειρουργούνται πάντα και τα δύο μάτια την ίδια μέρα, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων.

ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ LASIK

• Μαρκάρισμα του κερατοειδούς, ώστε να υπάρχουν οδηγά σημεία, για να επανατοποθετηθεί σωστά το flap στο τέλος της επέμβασης

• Δημιουργία κρημνού (flap) κερατοειδούς, σαν καπάκι, με τη βοήθεια μικροκερατόμου ή με Laser. Για να ακινητοποιηθεί ο κερατοειδής και να κοπεί, αυξάνει πολύ η ενδοφθάλμια πίεση με τη συσκευή αναρροφήσεως για 1-2 λεπτά.

• Εγερση του κρημνού

• Εφαρμογή του Εxcimer Laser στο στρώμα του κερατοειδούς (φωτοαφαίρεση). Η διάρκεια του Laser σε δευτερόλεπτα και η αφαίρεση του ιστού σε βάθος είναιανάλογες με το βαθμό της μυωπίας.

• Επαναφορά του κρημνού

• Μετά την επέμβαση ενσταλλάζεται αντιβιοτικό καικορτιζονούχο κολλύριο, και τεχνητά δάκρυα.

ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ

Ο χειρουργημένος φεύγει περίπου μιση ώρα μετά την επέμβαση. Αργότερα, όταν περάσει η επίδραση του τοπικού αναισθητικού, ο ασθενής αισθάνεται αίσθημα ξένου σώματος, τα μάτια "κόβουν" σαν να έχουν κάτι μέσα και υπάρχει ελαφρά υπεραιμία, φωτοφοβία και ίσως δακρύρροια.Την πρώτη ημέρα η όραση δεν είναι πολύ καθαρή, από τη δεύτερη όμως ήδη είναι ικανοποιητική και τα ενοχλητικά συμπτώματα έχουν υποχωρήσει.
Υπάρχει ξηροφθαλμία για λίγο διάστημα, σε μερικούς ασθενείς έως και 2 μήνες μετά την επέμβαση. Αυτή οφείλεται στη διατομή των νεύρων του κερατοειδούς, που γίνεται με τη δημιουργία του κρημνού.

Επικοινωνείστε αμέσως με το Χειρουργό Οφθαλμίατρο αν νοιώσετε έντονο πόνο ή μείωση της οπτικής οξύτητας. Μπορεί να έχει μετακινηθεί το flap και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση. 

ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ

• Συχνή χρήση αντιβιοτικού και κορτιζονούχου κολλυρίου, στην αρχή κάθε δύο ώρες για την πρώτη ημέρα, όσο είναι ξύπνιος ο χειρουργημένος, και σταδιακά ελαττώνεται η δοσολογία.Η θεραπεία κρατά περίπου 3 εβδομάδες. Ακολουθείτε πιστά τις οδηγίες, που σας δόθηκαν απο το γιατρό σας.
• Συχνή ενστάλλαξη τεχνητών δακρύων για 1-2 μήνες
• Δεν τρίβετε καθόλου τα μάτια σας, γιατί το flap μπορεί να μετακινηθεί από τη θέση του
• Χρήση ειδικής μάσκας κατά τη διάρκεια του ύπνου για τις πρώτες 1-2 εβδομάδες (σαν μάσκα κολυμβητηρίου με τρυπούλες)
• Δεν λούζεστε και δεν ρίχνετε νερό στα μάτια για μία εβδομάδα. Αποφεύγετε το κολύμπι.
• Φοράτε γυαλιά ηλίου
• Αποχή από την εργασία για λίγες ημέρες

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
Οπως κάθε χειρουργική επέμβαση, έτσι και η Lasik δυνητικά εγκυμονεί κάποιους κινδύνους, διεγχειρητικά και μετεγχειρητικά.

από την ΜΑΤΙΝΑ ΦΟΥΡΤΟΥΝΗ - Χειρουργός Οφθαλμίατρος

Πηγές: http://panorasi.blogspot.com,http://news247.gr